Waarom een gemiddeld rendement belasten fout is

Laatst schreef ik er al over: we hebben in Nederland een belasting die is gebaseerd op een gemiddeld rendement. We hebben echter nooit een periode van rendement dat precies gemiddeld is. Hier leg ik uit waarom een gemiddeld rendement belasten fout is.

Om een intuïtie te krijgen, een simpel rekensommetje. Stel je hebt een gemiddeld rendement van 6%, wat je met 1/3 belast. We nemen twee jaar, met een verschillend rendement, maar wel hetzelfde gemiddelde rendement. Wat hou je dan over?

Intuïtie voor fout belasten

De basissituatie:
Jaar 1 onbelast: € 10.000 + 6% = € 10.600.
Jaar 2 onbelast: € 10.600 + 6% = € 11.236.
Met belasting:
Jaar 1 belast: € 10.000 + 4% = € 10.400.
Jaar 2 belast: € 10.400 + 4% = € 10.816.
Met twee jaar een rendement van 6%, en een belasting daarop van 1/3, kost je € 420.
Het eindbedrag na twee jaar is € 11.236.

Situatie hoger/verlies:
Jaar 1 onbelast: € 10.000 +20% = € 12.000.
Jaar 2 onbelast: € 12.000 – 6,36% = € 11.236.
Met belasting:
Jaar 1 belast: € 10.000 + 18% = € 11.800.
Jaar 2 belast: € 11.800 – 8,36 = € 10.814.
Om op hetzelfde gemiddelde rendement van 6% uit te komen, eindig je ook met € 11.236.
De gemiddelde belasting van 2% kost 2 meer: € 422. Dat valt mee, maar het is niet hetzelfde. Je betaalt meer belasting.

Situatie verlies/hoger:
Jaar 1 onbelast: € 10.000 – 10% = € 9.000.
Jaar 2 onbelast: € 9.000 + 24,84% = € 11.236.
Met belasting:
Jaar 1 belast: € 10.000 – 12% = € 8.800.
Jaar 2 belast: € 8.800 + 22,84% = € 10.809.
Ook hier geldt: om op hetzelfde gemiddelde rendement van 6% uit te komen, eindig je met € 11.236.
De gemiddelde belasting van 2% kost nu echter € 7 meer: € 427.

Dit geeft mij het idee dat als je een schommelende markt hebt, waarbij het daadwerkelijke rendement afwijkt van het gemiddelde, je eigenlijk teveel belasting betaalt. Hoe meer de markt schommelt, hoe meer dit effect is.

Gemiddeld rendement

Nu heb ik wel een intuïtie gekregen hierover, maar klopt het ook? Hiervoor moeten we naar de daadwerkelijke cijfers gaan kijken. Want misschien rekent de belastingdienst wel in ons voordeel!

Het rendement op aandelen wordt bepaald door de MSCI index Europa. De daadwerkelijke berekening is verschrikkelijk ingewikkeld gemaakt met gemiddelde rendement over een bepaalde periode. Ik houd het simpel: we kijken gewoon naar het gemiddelde. Dit zal genoeg zeggen over het verschil tussen het gebruik van gemiddelde rendementen. De laatste hoogte van het forfaitair rendement op aandelen staat hier in de Staatscourant. Je weet wel, die krant die niemand leest, behalve Geldnerd (oh nee toch niet).

Voor belastingjaar 2020 is dit bepaald op 7,08%. Dit is omlaag gegaan van 8,42% over belastingjaar 2019, vanwege het slechte beleggingsresultaat van -14,32% in 2018.

Tijd voor de berekening! We vergelijken het forfaitair rendement van 7,08% met de daadwerkelijk behaalde rendementen. Let wel op dat er hier een instinker is: het forfaitair rendement neemt de resultaten t/m twee jaar voor het belastingjaar. We moeten dus niet kijken naar de gemiddelde van de jaren 2005 – 2019, maar naar 2004 – 2018.

Dat is balen, ik kan de rendementen niet vinden van 2005 en 2004. Nergens, ook niet bij MSCI. Als iemand deze kan vinden? Ik neem deze rendementen wel voor de berekening.

Het gemiddelde rendement over deze periode is het product van alle rendementen, en daar de 13emachtswortel van. Je begint met een index van honderd, en rekent verder in de tijd. Je krijgt dus 100 * 1,3436 * 1,1439 … * 0.8568. Het resultaat hiervan is het cumulatieve rendement over deze periode. Deze is 59,93%, dat is het rendement over 13 jaar. Het gemiddelde rendement is daarmee 3,68%.

Als we dit gemiddelde rendement nemen, en hier 30% belasting op heffen, dan betalen we een belasting van 3,68% * 0,3 = 1,10%. Dan hebben een netto rendement van 2,58%.

Als voorbeeld kunnen we € 10.000 inleggen in 2005. Dit levert met een netto rendement van 2,54% € 13.926 op.

Waarom een gemiddeld rendement belasten fout is

Als we echter deze belasting, die we met een gemiddeld rendement hebben berekend, heffen over de daadwerkelijke rendementen, komt er iets rots naar boven.

Na belasting levert dit een cumulatief rendement op van 38,52%. Als we hier het gemiddelde van nemen, komen we uit op 2,54%. Een verschil van 1,14% met de belasting berekend over het gemiddelde. En hier gaat het fout.

Gemiddelde rendement: 3,68%, hierop gebaseerde belasting: 1,10%.
Deze berekende belasting toegepast op het daadwerkelijke rendement is niet 1,10%, maar 1,14%. Een verschil van 3,6%. Elk jaar.

Als voorbeeld leggen we dezelfde € 10.000 in. Dit levert met een netto rendement van 2,54% € 13.855 op. Een verschil van 71 met als het rendement altijd daadwerkelijk het gemiddelde was geweest.

Je betaalt dus, bij bovenstaande voorbeeld, een vermogensrendementsheffing die 3,6% te hoog is, door het gebruiken van een gemiddeld rendement in plaats van het daadwerkelijk genoten rendement.

Dit voorbeeld geeft wat mij betreft voldoende aan waarom het belasten van een gemiddeld rendement fout is. Het is vrijwel altijd in het nadeel van degene die belast wordt.