Timen van investeringen voor pensioen

Elke maand leg ik wat geld apart om te investeren. Ook betaal ik elke maand een stukje van mijn hypotheek af. Dit is geld voor later, om bijvoorbeeld eerder te kunnen stoppen met werken. Maar deze investeringen in de toekomst komen op verschillende momenten in mijn leven vrij. En dat heeft nogal wat invloed op mijn financiële planning. Wat ga ik doen wanneer mijn investeringen vrijkomen? En hoe kan ik de investeringen voor mijn pensioen timen?

Ik zie qua tijdsplanning grofweg zes categorieën:

Hypotheek aflossen
Vrij beleggen
Sparen
Spaardeposito’s
Pensioenbeleggen en pensioensparen
Crowdfunding

Deze hebben allemaal hun eigen restricties en optimalisaties. Sommige zijn zeer rigide, zoals spaardeposito’s. Anderen zijn weer heel flexibel, zoals sparen. Laten we van al deze verschillende soorten investeringen eens kijken wanneer ze voor mij vrijkomen en wat ik aan timing kan doen.

We kunnen drie periodes onderscheiden:

De opbouwfase
De vroegpensioenfase
De pensioenfase

Daarmee zijn twee data belangrijk:

De vroegpensioendatum
De pensioendatum

Voor het gemak maak ik geen onderscheid tussen de eerste en tweede pijler van het pensioen. Hoewel de AOW en mijn verschillende werknemerspensioenen op verschillende data ingaan, maakt dat voor het plannen van mijn investeringen nu nog weinig uit.

Hypotheek aflossen

Ik heb een spaarhypotheek tot 2037. Ik kan deze niet langer laten doorlopen, omdat de gunstige voorwaarden dan komen te vervallen. Als ik niets aanpas en af en toe een extra storting doe, dan is vrijwel de hele hypotheek in dat jaar afgelost.

Een afgeloste hypotheek is een belangrijke voorwaarde voor mijn vroegpensioen. Omdat je met een spaarhypotheek tot aan de laatste dag de volledige rente betaalt, kan dit enorm drukken op de maandlasten. En tijdens mijn vroegpensioen wil ik mijn maandlasten zo laag mogelijk hebben. De vroegpensioendatum is dus afhankelijk van de datum dat mijn spaarhypotheek is afgelost!

In 2037 ben ik 61 jaar. Dat is wat mij betreft dan ook de laatste datum dat ik de status “ik kan stoppen met werken” bereik. Ik noem het de laatste datum, want er is met een spaarhypotheek natuurlijk nog wel wat mogelijk.

De crux van een spaarhypotheek is dat je juist in de laatste paar jaar het meeste rendement maakt. Zomaar de spaarhypotheek oversluiten naar bijvoorbeeld een aflossingsvrije hypotheek zou mijn maandlasten enorm verlagen, maar uiteindelijk heb ik minder geld in de pot. Dat zint me niet, daarom is dit voor mij op dit moment geen optie. Dat betekent niet dat ik het zeker weten niet ga doen, want misschien wijzigt mijn mening hierover wel.

Een optie waar ik nu aan zit te denken is de einddatum naar voren halen. Als ik deze met een paar jaar naar voren haal, is de hele pot toch afgelost. Mijn maandlasten zullen echter enorm stijgen! Ik moet na die wijziging namelijk extra premie betalen om die pot maar te hebben gevuld.

Hier komt planning om de hoek kijken. Als ik nu elk jaar extra stort in de hypotheek, dan daalt elke keer de premie. En als ik niet meer kan bijstorten omdat ik buiten de bandbreedte van 1:10 loop, dan haal ik de einddatum een paar jaar naar voren. Op deze manier kan ik op een gunstige manier de hypotheek verkorten, maar ook flexibel blijven.

Timing hypotheek

Komt vrij: 2037
Timing: op vroegpensioendatum
Aanpassen: elk jaar bijstorten om de einddatum te kunnen vervroegen

Vrij beleggen

Vrij beleggen doe ik met ETF’s en indexfondsen. Deze houd ik aan bij een broker. Deze investeringen maken verreweg het grootste gedeelte uit van mijn vrij opneembare vermogen. Als ik niets doe dan blijft deze pot met geld staan, af en toe zal er wat dividend uit vrijkomen, maar dat investeer ik meteen weer terug. Ik zal dus zelf initiatief moeten nemen om mijn beleggingen te managen.

Aangezien dit geld vrij opneembaar is, zie ik dit geld voor het grootste gedeelte opgaan om mijn vroegpensioen te kunnen betalen. Ik verwacht dan ook 90% van dit kapitaal uit te geven in de vroegpensioenfase. Er blijft nog een plukje over voor tijdens de pensioenfase, meer als appeltje voor de dorst (onverwachte uitgave) dan als geld om van te leven.

Beleggen op de beurs heeft als nadeel dat je erg afhankelijk bent van het sentiment op de beurs. Als de beurs net naar beneden knalt op het moment dat je met vroegpensioen wil gaan, kan dat een enorme domper zijn. In het ergste geval – alle aandelen waardeloos! – kan je dan niet met pensioen wanneer je het voor ogen had. Daarom wil ik al in de opbouwfase het risico verkleinen dat dit gebeurt.

Stel dat ik in 2037 met vroegpensioen wil, dan zal ik in de jaren daarvoor langzaam het risico afbouwen. Hoe ik dat precies doe weet ik nog niet, maar het zal voor een groot gedeelte de verschuiving van aandelen naar obligaties inhouden. Ik ben geen voorstander van 100% obligaties, want ik heb wellicht nog 10 jaar tussen mijn vroegpensioen en pensioen. Dan wil ik ook nog wel een beetje rendement maken. Het plan is nu om in de 5 jaar voor vroegpensioendatum elk jaar met 10% op te schuiven naar aandelen. Ik beleg nu voor 100% in aandelen, dus kom dan uit op 50% aandelen en 50% obligaties. Een prima pot om nog een tijd van te leven.

Timing vrij beleggen

Komt vrij: wanneer ik wil
Timing: jaarlijks een gedeelte opnemen vanaf vroegpensioendatum
Aanpassen: in de 5 jaar tot vroegpensioendatum risico afbouwen met 10% per jaar

Sparen

Tja, ik ben geen fan van sparen. Het levert nu niks op, en is voor vermogensopbouw dus niet geschikt. Het is echter wel prima geschikt om op een veilige manier geld achter de hand te houden. Ons calamiteitenfonds bestaat in zijn geheel uit spaargeld. Misschien vind ik sparen nu niks, maar als ik eenmaal niet meer werk en van mijn kapitaal moet leven is spaargeld de meest flexibele, risicovrije manier om geld achter de hand te houden.

Als ik ooit van mijn kapitaal ga leven, zal ik de dagelijkse kosten van spaargeld betalen. Elk jaar in december verkoop ik een pluk aandelen, net zoveel als ik nodig heb om een jaar van te leven. Dan weet ik hoeveel ik heb (een jaarbudget), met een goed overzicht van wat ik over heb. De huishoudkosten zijn overzichtelijk en de dagelijkse financiële administratie is gescheiden van andere vermogenscomponenten. Sparen wordt dus erg belangrijk als ik eenmaal de pijp aan Maarten heb gegeven.

Mocht alles tegenzitten of iets enorm meezitten, dan kan ik het budget laten variëren per jaar. Een grote erfenis of een crashende aandelenbeurs kunnen hier invloed op hebben. Het liefst pas ik niets aan en blijf bij mijn budget, maar wie weet wat het leven allemaal brengt… Sparen is in ieder geval zeer flexibel in gebruik en in de hoogte van het budget zal hoogstwaarschijnlijk het vaakst wijzigingen te zien zijn.

Timing sparen

Komt vrij: als ik vermogen vrijmaak na vroegpensioen
Timing: na vroegpensioen jaarlijks in december een budget voor het jaar daarop
Aanpassen: zo min mogelijk, naar omstandigheden

Spaardeposito’s

Hierover kan ik kort zijn, alleen als de rente weer omhoog schiet waag ik mij hieraan. Het is de minst flexibele optie (vaste looptijd, vast rentepercentage) dus dan mag de rente wel hoog zijn wil ik er aan beginnen. Ik heb een tijd deposito’s van 10 jaar gehad voor 4,75% rente. Dat zou ik zo weer doen, een prima rendement voor nauwelijks risico.

Tijdens de vroegpensioenfase zou ik een extra jaar in een 1-jarig deposito kunnen storten, bovenop de spaarrekening waarmee ik dagelijkse uitgaven betaal. Dan moet het deposito wel minstens waardeneutraal zijn, oftewel de belasting + inflatie corrigeren. Dat ligt rond de 3,5%. Anders kan ik het beter in aandelen/obligaties laten staan.

Voor de planning is het echt zaak om naar de looptijd van het spaardeposito te kijken, want je kan niet meer zomaar bij je geld. Als de rente echt goed is kan ik een depositoladder opzetten, waarmee ik maximale zekerheid inbouw. De 4,75% rente die ik ooit kreeg voldoet daaraan. Ik vind ik een rente van minstens 4,50% hoog. Het gebruik van deposito’s is heel erg gebonden aan de rentestand tegen die tijd, dus we gaan het zien.

Timing spaardeposito’s

Komt vrij: na de looptijd van het deposito
Timing: na vroegpensioen als de rente minstens 3,5% is. Is de rente minstens 4,5% dan een depositoladder
Aanpassen: niet

Pensioenbeleggen en pensioensparen

Pensioenbeleggen is top! Je bent gedurende de looptijd vrijgesteld van box 3 belasting en kan tot op zekere hoogte de inleg aftrekken. Daar betaal je wel weer inkomstenbelasting als dat vrijkomt, maar tijdens de pensioenleeftijd is dat percentage lager. Je betaalt dan namelijk geen sociale premies meer (waar bijvoorbeeld de AOW van wordt betaald).

Natuurlijk zit er ook een grote beperking aan: je kan het pas uit laten keren na je wettelijke pensioendatum, je AOW leeftijd. Eventueel kun je het tot 5 jaar nog uitstellen, maar dan moet je het gaan opsouperen. Daarvoor is het bedoeld en dat ga ik dan ook doen.

Ik laat het het liefst zo vroeg mogelijk uitkeren, dus meteen op de pensioendatum. In principe zou ik dit ook eerder kunnen laten ingaan, maar dan ben je minder flexibel en moet je de uitkering over minstens 20 jaar verspreiden. Aangezien ik daar al in voorzie vanuit een andere pot, is dat voor mij niet nodig. Ik laat mijn pensioenspaarrekeningen en pensioenbeleggen uitkeren over een periode van 10 jaar, is nu het plan. Als ik dan bijvoorbeeld € 50.000 in de pot heb zitten, laat ik mij 10 jaar lang elk jaar € 5.000 uitbetalen. Het wordt nog even spannend of ik deze bedragen in een enkel uitkeringsproduct kan stoppen, of dat ik er 2 nodig heb (sparen en beleggen). Op het gehele bedrag zal dat niet heel veel uitmaken.

Van die 10 jaar die ik nu voor me zie kan ik natuurlijk afwijken. Ik hoef pas te beslissen op mijn pensioendatum, vele jaren nadat ik al met vroegpensioen ben gegaan. Misschien wil ik het wel sneller, of langzamer. Er zijn wel wat regels aan verbonden, zie een van de aanbieders, NN.

Er zijn redenen waarom ik af zou willen wijken van 10 jaar. Als het fiscaal gunstiger is om de uitkering net wat langer uit te smeren, dan doe ik dat. Als blijkt dat ik de eerste paar jaar over de wereld heen wil reizen en dat kost een extra bak geld, dan kan ik het ook vanaf 5 jaar laten lopen. Vooralsnog vind ik 10 jaar een mooie periode. Kom op, dat loopt af als ik tegen de 80 loop… Ik hoop nog lang gezond te blijven, maar statistisch gezien heb ik dan niet lang meer.

Nadat je eenmaal een uitkeringsproduct hebt aangekocht kun je het niet meer wijzigen.

Timing pensioenbeleggen en pensioensparen

Komt vrij: op pensioendatum (is nog mouw aan te passen)
Timing: ik laat de looptijd afhangen van mijn behoefte tegen die tijd. In principe 10 jaar lang
Aanpassen: niet

Crowdfunding

Crowdfunding en peerlending zijn niet altijd even flexibel. Meestal zit je voor een bepaalde periode vast aan een lening die je hebt uitgegeven. Soms tot wel 10 jaar. Dat wil ik niet, want ik heb tegen die tijd meer behoefte aan óf zekerheid, óf liquiditeit. Crowdfunding past niet zo goed in dat plaatje. Waarschijnlijk houd ik nog een kleine portefeuille aan met alleen maar kortlopende leningen, met het allerlaagste risico. Omdat ik ook tijdens mijn vroegpensioen wil blijven spreiden.

Waar ik nu een maximum zie van 10% van mijn totale vermogen, wil ik dat tegen die tijd terugbrengen tot luttele procenten. Misschien wel helemaal niet meer bij mijn AOW leeftijd. Veel van de individuele projecten heb ik gekozen omdat ik het bedrijf of persoon erachter wil steunen. Ik zal tegen die tijd alleen nog maar dat soort projecten op willen nemen. Met peerlending naar anoniemen stop ik dan.

De kans is er natuurlijk dat ik geen projecten zijn die een laag risico hebben, korte looptijd, en waar ik achter sta. Nou, dan maar niks. Maar ik blijf het nog wel in de gaten houden.

Omdat ik van de bulk af wil, en best wel wat projecten heb die lang lopen, ga ik in de 5 jaren voor mijn vroegpensioen mijn criteria voor investeren gaandeweg aanpassen. Vijf jaar van tevoren alleen projecten van 5 jaar of korter, vier jaar van tevoren projecten van 4 jaar of korter enzovoort. Alleen projecten die aan de eerdergenoemde criteria voldoen blijf ik dan oppakken.

Timing crowdfunding

Komt vrij: op prepensioendatum
Timing: afbouwen in de 5 jaar voor prepensioen
Aanpassen: als ik een project tegenkom binnen mijn criteria kan ik daar altijd nog instappen